II.30 lat istnienia Stowarzyszenia Hospicjum Św. Kamila 1993-2023
Rok 2022 jest 30 rokiem działalności Hospicjum Św. Kamila. Jubileusz zarejestrowania Stowarzyszenia minie dokładnie 18 czerwca 2023.

Najpierw była…

Idea hospicyjna

Był czas, kiedy w wielu środowiskach wokół medycznych związanych z bliskością osób chorych na nowotwory, a pozbawionych specjalistycznej pomocy w zakresie  wsparcia tych osób w obszarze niesienia ulgi i poprawy komfortu ich życia pojęcie „idei hospicyjnej” odmieniane był przez wszystkie przypadki. Trudno się temu dziwić, bo to, czym była idea hospicyjna, było fundamentem i powstawania, i rozwoju opieki hospicyjnej. Było czymś, bez czego założyciele kolejnych placówek hospicyjnych niosących pomoc osobom nieuleczalnie chorym nie wyobrażali sobie możliwości najbardziej właściwego i efektywnego sprawowania opieki nad osobami nieuleczalnie chorymi. Idea hospicyjna, to był duch, który wyzwalał niesamowite pokłady energii, motywując i personel medyczny, i – a może przede wszystkim – wolontariuszy, do niestrudzonego wysiłku na rzecz pomocy chorym zdanym na pomoc osób trzecich; na ich obecność, towarzyszenie w bólu i w modlitwie, na pomoc w pielęgnacji.

Ostatnio coraz częściej prekursorzy ruchu hospicyjnego zadają sobie pytanie, czy zostało jeszcze coś z dawnego zapału, wysiłku przekładanego na godziny spędzane przy łóżkach chorych, na pełne oddanie się do dyspozycji osób chorych i nieustanną gotowość do służenia tymże osobom swoim czasem, obecnością, spełnianiem nawet najbardziej wyszukanych i oryginalnych życzeń przykutych do łoża cierpienia osób. Odpowiedź na tak postawione pytania nie jest prosta. Na pewno zmieniły się uwarunkowania otoczenia, ale i medycyna paliatywno-hospicyjna próbuje ewaluować  w różnych kierunkach. Próbuje wpisywać się w światowe trendy dotyczące jakości, poszukiwania nowych wyższych standardów (czego przejawem mogą być chociażby prace legislacyjne dotyczące jakości w służbie zdrowia). Występuje tendencja do opisania wszystkiego procedurami, przepisami prawa różnych szczebli i egzekwowania tych wszystkich pomysłów poprzez kontrole, certyfikaty, przyznawane punkty wiążące się z wycenami zależnymi od „poziomów referencyjnych” itd.

A idea hospicyjna, to MIŁOŚĆ upodmiotowująca osobę chorego, wyzwalająca pokłady energii zużytkowywane w służbie bliźniemu. To coś nieuchwytnego, ale zauważalnego i wyczuwalnego zarówno przez chorych, jak i członków ich rodzin. MIŁOŚĆ jedno ma imię – BÓG. Bo Bóg jest miłością. Jest jej źródłem i uosobieniem. Idea hospicyjna zrodziła się na gruncie tej osobowej Miłości. Jan Paweł II powiedział, że „człowieka nie można zrozumieć bez Chrystusa.” Idei hospicyjnej nie można zrozumieć, ale przede wszystkim praktykować, bez Miłości. Bez Chrystusa.

Tak więc, tak rozumiana idea hospicyjna, to najlepsza procedura, jaką zna medycyna (nie tylko) paliatywna.

Patrząc w przeszłość i oceniając teraźniejszość dochodzę do konstatacji, że tego, co pozostało z dawnych lat z istoty idei hospicyjnej jest zdecydowanie więcej niż tego, co zostało utracone.

Pracuję w Hospicjum Św. Kamila już blisko trzynaście lat. Gros z pośród osób, których los zetknął z Hospicjum miało pozytywne doświadczenia z kontaktów z hospicyjną załogą różnych proweniencji i zawodów, jak i z formą sprawowania opieki nad nimi (tu: osobami chorymi) oraz relacji członków ich rodzin z „tym, co hospicjum stanowi.”

„Czuję się tu, jak w niebie”, „Jesteście aniołami”, „Jesteście wspaniali”, „Dziękujemy za opiekę, troskę i miłość,” to najlepsze motywatory hospicyjnych działań i środki ocenne załogi. Komplementy te trudno pominąć, kiedy jest mowa o spuściźnie po zapoczątkowanej trzydzieści lat temu tradycji hospicyjnej, bo obrazują one w jakimś stopniu wartość samą w sobie, jaką stanowi Hospicjum i świadczy o tym, że idea hospicyjna nie zaginęła, jest kontynuowana i ciągle pozostawia pozytywne ślady w pamięci tych, którzy z Hospicjum mieli okazję spotkać się choć raz w życiu.

Rys historyczny

Rozsadniki idei hospicyjnej zaczęły pojawiać się w Polsce już na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Do pierwszych powstałych hospicjów dołączyło także Hospicjum Św. Kamila…

W czerwcu 1993 roku pojawiła się na mapie Gorzowa placówka medyczna o nazwie Hospicjum Św. Kamila. Ci którzy pamiętają bóle jej powstawania, a i ci, którzy rozwiązywali problemy czasu kreacji, wiedzą doskonale ile trudu wymagało pokonywanie barier psychologicznych związanych z nazwą i wyobrażeniem szufladkującym to dzieło na równi z powstającymi wówczas placówkami Monaru, gdzie głównym czynnikiem był strach przed wyimaginowanymi zagrożeniami, jakie jakoby miałyby stwarzać obydwa rodzaje przywołanych wyżej placówek.

Hospicjum powstało jakby na przekór oponentom i piętrzącym się trudnościom dzięki determinacji ludzi, którzy „kupili” ideę hospicyjną wyrosłą z dzieła prekursorki opieki hospicyjnej, Cicely  Saunders, brytyjskiej lekarki, twórczyni nowoczesnej medycyny paliatywnej i założycielki Hospicjum Św. Krzysztofa w Londynie. Czas ostatniej dekady XX wieku obfitował w tego rodzaju dzieła, których gros swoje usytuowanie znalazło głównie w kręgach kościelnych lub ludzi silnie związanych z Kościołem. Tak było też w przypadku gorzowskiego Hospicjum Św. Kamila, które wyrosło na glebie uprawianej przez włodarzy Parafii p.w. Pierwszych Męczenników Polski. Jego pomysłodawcami byli: ks. Piotr Kępka, wówczas wikariusz tejże parafii, oraz o. Andrzej Madej OMI. Zaczęło z nimi współpracować kilku przedstawicieli służby zdrowia, głównie lekarzy, dzięki czemu jeszcze w 1992 roku zaczęto opiekować się chorymi w domach. Na początku 1993 roku, dokładnie 13 lutego, grupa inicjatywna na spotkaniu w Szpitalu Psychiatrycznym w Gorzowie przybrała nazwę Hospicyjny Zespół Opieki Domowej. W spotkaniu tym brali udział przedstawiciele hospicjów z Poznania i Szczecina. Pomorską Akademię Medyczną reprezentował prof. Tadeusz Brzeziński.

26 kwietnia 1993 roku odbyło się spotkanie piętnastoosobowej grupy założycielskiej. W jej składzie ostatecznie znaleźli się m. in.: ks. Piotr Kępka, dr Danuta Laskowska, Alicja Michalska-Kiełbik, dr Ryszard Kowalewski, dr Kamil Paszyński, dr Krzysztof Wruk, ks. Władysław Pawlik, Jan Winiarz, Jadwiga Wiszniewska. W wyniku ich działań Sąd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim 18 czerwca 1993 roku wpisał do rejestru stowarzyszeń Stowarzyszenie Hospicjum Św. Kamila. Dzięki temu Stowarzyszenie stało się organem założycielskim placówki medycznej Hospicjum Św. Kamila. (Formalnie nastąpiło to 27 kwietnia 1995 roku, kiedy to Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia podjęło uchwałę o powołaniu Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej o nazwie Hospicjum Św. Kamila). Pierwszą Przewodniczącą Zarządu Stowarzyszenia HŚK została pani Jadwiga Wiszniewska. Już 21 lipca 1993 roku Stowarzyszenie uzyskało prawo do tymczasowego użytkowania budynku przy ul. Stilonowej 21 po byłym żłobku, a 17 marca 1994 roku Zarząd i Rada Miasta przekazali wyżej wspomniany budynek w nieodpłatne użytkowanie na okres 10 lat. Po jego remoncie, który trwał do 6 stycznia 1995 roku, nastąpiło oddanie go do użytku. W jego salach mogło jednorazowo przebywać 8 pacjentów.

16 maja tegoż roku ks. bp Adam Dyczkowski, Ordynariusz Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, odprawił uroczystą Mszę św. w hospicyjnej kaplicy p.w. Jezusa Miłosiernego i dokonał poświęcenia Domu Hospicyjnego.

W hospicyjnej kronice znalazł się taki oto zapis podsumowujący czas początków działalności Stowarzyszenia: „Pierwszy rok istnienia Hospicjum był bardzo trudny, ponieważ prawie wszystkie dotacje  m.in. otrzymane od Lekarza Wojewódzkiego były przeznaczone na opłacenie remontów adaptacyjnych. Bieżąca działalność byłaby niemożliwa, gdyby nie wsparcie takich instytucji jak: banki, hurtownie, Zakłady Energetyczne, Gazownicze, Mięsne. Hospicjum jest wspomagane przez bezpłatne dostarczanie wody, wywóz śmieci, możliwość sterylizacji i prania bielizny chorych w Szpitalu Wojewódzkim, dostarczanie części posiłków z Domu Opieki Społecznej, świeżego pieczywa z Piekarni nr 6 i dzięki tylu innym bezinteresownym dobrodziejom Hospicjum.”

Od początku działania Hospicjum posługę w nim sprawowały siostry ze Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego, założonego przez ks. Michała Sopoćkę. Pierwszą przełożoną sióstr w Hospicjum i pierwszym Kierownikiem Hospicjum była siostra Edyta Jaszul, a od 19 stycznia 1996 roku – siostra Michaela Rak.

1 marca 1996 roku został otwarty – i funkcjonuje do dziś – Dział Pobytu Dziennego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Po pani Jadwidze Wiszniewskiej funkcję Przewodniczącej Zarządu Stowarzyszenia objęła pani Ewa Parfienowicz. Po pani Ewie nastała era księdza Władysława Pawlika, który funkcje Przewodniczącego Zarządu sprawował do czerwca 2010 roku, kiedy to nastąpiła zmiana na tym stanowisku i de facto zmiana nazwy stanowiska.. Od czerwca tamtego roku do dzisiaj Prezesem Zarządu jest pan Tadeusz Izykowski.

Zmiany następowały także na stanowisku Kierownika Hospicjum. Po siostrze Michaeli został nim (2008) dr Jacek Zajączek, a od 14 grudnia 2009 roku Dyrektorem Hospicjum (tu też nastąpiła zmiana nazwy stanowiska osoby kierującej placówką) jest nim do dzisiaj pan Marek Lewandowski.

Lata 90-te ubiegłego i pierwsza dekada XXI wieku, to czas, kiedy regularnie praktyki w Hospicjum odbywali studenci Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego. To także czas corocznych (do roku 2021) praktyk alumnów Wyższego Seminarium Duchownego z Paradyża.

W roku 2009 powstał pomysł przyjścia z pomocą dzieciom osieroconym, którym któryś z rodziców w Hospicjum odszedł do domu Pana. Ów pomysł został zainspirowany rzeczywistymi potrzebami takich dzieci, których ilość zwiększała się z roku na rok. Wychodząc naprzeciw dziecięcym potrzebom zespół hospicyjny opracował założenia i program Projektu „Jaskółka”, który z czasem zmienił nazwę na Świetlica „Jaskółka”

W 2010 w Hospicjum zaczęła funkcjonować Poradnia Psychologiczna, która dwa lata później zakończyła swoją działalność w związku z odejściem psychologów.

Na przestrzeni prawie trzech dekad istnienia Hospicjum (bez roku 2022) pomoc uzyskało tutaj 64.715 osób, które pomoc tę uzyskały w  ramach kilku rodzajów świadczeń.

I tak, do końca 2021 roku:

– w Hospicjum Stacjonarnym przebywało łącznie 6529 osób;

– w Hospicjum Domowym – 6239 osób;

– w Hospicjum Domowym dla Dzieci – 246 osób;

– w Dziale Pobytu Dziennego – 781 osób;

– w Dziale Fizjoterapii fachową pomoc uzyskało 50.013 osób;

– w Poradni Psychologicznej – 907 osób;

– w Świetlicy „Jaskółka” –    osób.

18 czerwca 2023 roku dopełni się czas 30 lat posługi chorym w Hospicjum Św. Kamila. Już dziś wyrażam wdzięczność Bożej Opatrzności za prowadzenie tej placówki drogami Jego drogami…

                                              Marek Lewandowski – Dyrektor Hospicjum Św. Kamila